W ORLD E XPLORER     

Siteoverzicht
Email
Homepage
     

Rubriek :
Historische figuren

Oliver Cromwell

Cromwell, Oliver (Huntingdon 25 april 1599 - Londen 3 sept. 1658), Engels staatsman, was leider van het verzet tegen de koning en was zelf van 1649 tot 1658 heerser over Engeland. In 1633 vestigde hij zich te Ely, waar hij - als zoon van een eenvoudige landedelman - uitgestrekte bezittingen had ge�rfd. Reeds in 1628-1629 was hij lid van het Lagerhuis, zonder op de voorgrond te treden. In 1640 kreeg hij zitting in het Korte, daarna in het Lange Parlement, waar hij zich van meet af aan deed kennen als een streng puritein. Als militante persoonlijkheid werd hij door zijn geloof pas tot daden op het politieke plan ge�nspireerd, toen het duidelijk begon te worden dat het conflict tussen het parlement en koning Karel I door de wapenen zou worden beslist. Al spoedig werd hij de leider van de verenigde legers van een aantal counties. Met zijn troepen behaalde hij in 1643 en 1644 grote successen tegen de royalisten. Zijn leger, sinds de overwinning bij Marston-Moor (1644) beroemd geworden onder de naam Ironsides, voegde zich bij het parlementsleger, waarin hijzelf in 1645 generaal van de ruiterij werd. Met zijn eigen keurtroepen bracht hij Karel I de zware nederlaag van Naseby toe (1645).
Een jaar later was de breuk ophanden die reeds geruime tijd onvermijdelijk was geworden door de tegenstellingen tussen het parlement, dat overwegend presbyteriaans was (zie presbyterianisme), en het leger, waar Cromwells geestverwanten, de Independenten, de overhand hadden. Cromwell speelde aanvankelijk nog een bemiddelende rol tussen leger en parlement. Nadat de naar Schotland gevluchte Karel I aan het parlement was uitgeleverd, trad Cromwell als bemiddelaar op, om de koning ervan te overtuigen dat hij er goed aan zou doen zich naar de wensen van het parlement te voegen. Toen bleek dat het leger de verzoeningspogingen niet waardeerde en het tevens duidelijk werd dat bij Karel de goede wil geheel afwezig was, koos Cromwell definitief de partij van het leger tegen de koning en ook tegen het parlement, dat voor een compromis met de vorst gevoelig bleef en steeds vijandiger tegenover de Independenten kwam te staan (zomer 1647).
In die tijd was het politieke overwicht bij het leger komen te liggen. In 1648 was de burgeroorlog weer in volle gang. Cromwell behaalde belangrijke overwinningen op de royalisten en de Schotten, arresteerde Karel en maakte het parlement door een militaire coup tot een instrument in de handen van de Independenten. Onder auspici�n van Cromwell werd een proces tegen Karel gevoerd, dat met diens terechtstelling eindigde (30 jan. 1649). De Engelse staat kreeg nu de naam Commonwealth (= Gemenebest). Het Hogerhuis werd afgeschaft. Het Lagerhuis, reeds v��r Karels onthoofding grondig gezuiverd (rompparlement), behield de wetgevende macht. Als uitvoerend orgaan werd een Staatsraad van 41 leden ingesteld. De werkelijke macht berustte echter bij Cromwell en het leger.
Cromwells eerste activiteit was af te rekenen met de vijanden van zijn regime: de royalisten, het presbyteriaanse Schotland en het rooms-katholieke Ierland. Allen die van de door hem en zijn geestverwanten gehuldigde religieuze, politieke en maatschappelijke idee�n afkerig waren, werden als vijanden van God beschouwd en in de naam van God aan een strafgericht onderworpen. Een zeer zwarte bladzijde vormen de gruwelijke moordpartijen en vervolgingen waarvan de Ieren het slachtoffer werden (vooral tijdens Cromwells campagne in 1649-1650: Bloedbad van Drogheda; maar ook nog daarna, onder Cromwells schoonzoons Ireton en Fleetwood en onder zijn zoon Henry).
Na de Schotten, die zich met de latere Karel II hadden verbonden, te hebben verslagen (definitief bij Worcester op 3 sept. 1650), kon Cromwell zijn macht als gevestigd beschouwen. Van toen af streefde hij naar versteviging van Engelands positie door een energieke economische politiek en door krachtig optreden tegenover het buitenland. Tussen de bedrijven door moest hij echter toch steeds met oppositionele stromingen in het binnenland rekening blijven houden. Met het rompparlement kwam Cromwell spoedig in conflict en op 20 april 1653 joeg hij het uiteen. De Staatsraad werd tevens ontbonden. Op 4 juli kwam het Barebones Parliament bijeen, dat op 12 dec. weer werd ontbonden. De Staatsraad en de krijgsraad (Cromwells officieren) stelden daarop een nieuwe grondwet op, die de uitvoerende macht opdroeg aan Cromwell als lord-protector, bijgestaan door een Staatsraad; hij zou ook het bevel over leger en vloot behouden. De wetgeving berustte geheel bij een vrij gekozen parlement. Op 16 dec. 1653 legde Cromwell als protector de eed op de constitutie af. Het in okt. 1654 bijeengekomen parlement kwam echter dadelijk met hem in conflict, werd gezuiverd en ten slotte naar huis gezonden (jan. 1655). Hiermee begon het militaire despotisme van Cromwell: de protector regeerde met het leger over Engeland, dat, in tien districten verdeeld, moest gehoorzamen aan de daarover aangestelde 'majors-general'. Nog tweemaal heeft hij een poging gedaan parlementair te regeren (in 1655 en in 1657). De hem in 1655 door het parlement aangeboden kroon weigerde hij onder druk van het leger.
In zijn buitenlandse politiek probeerde Cromwell de Engelse invloedssfeer te vergroten. De oorlog met de Republiek der Verenigde Nederlanden bleef onbeslist (Eerste der Engels-Nederlandse oorlogen); op Spanje werden Jamaica en Duinkerke veroverd (dit laatste in een verbond met Frankrijk). De periode van Cromwell was voor Engeland in het algemeen een tijd van belangrijke koloniale expansie.
In de geschiedschrijving is Cromwell nogal verschillend beoordeeld. Sommigen beschouwen hem als de eerste grote Engelse staatsman van de moderne tijd. Anderen (Carlyle in de 19de eeuw en Ashley in de 20ste eeuw) zien in hem de sterke man, die Engeland tijdens de revolutie nodig had. Afwijzend tegenover Cromwell staan Abbott, die Cromwell van 'fascisme' beschuldigt, en in zekere zin ook Trevor-Roper, voor wie Cromwell niet meer is dan een ouderwets edelman zonder positieve politieke idealen. Zeker is, dat Cromwell door zijn krachtig bewind en administratieve reorganisatie de nasleep en ellende van de burgeroorlog snel wist te overwinnen. Zijn geloof in de uitverkorenheid van heel het Engelse volk Gods deed hem aanvankelijk sympathiek tegenover de radicale Levellers staan, maar uit vrees voor sociale onrust en anarchie wees hij hun eisen van de hand. Na afwijzing van de Levellers- 'democratie' (tijdens de beroemde Putney-debatten in 1647) zag Cromwell geen kans meer zijn op den duur voor allen ondraaglijke militaire dictatuur te vervangen door een min of meer constitutionele regeringsvorm. De ontevredenheid hierover maakte uiteindelijk dat de Stuarts in 1660 naar Engeland konden terugkeren.
 


Klik hier om deze pagina als je startpagina in te stellen !

Google
 
Web www.worldexplorer.be
www.infoblog.be
© 2006 - WorldExplorer

Bezoek ook: www.infoblog.be
Meer weten over gezondheid? --> http://gezondheid.infoblog.be
Meer weten over huisdieren? --> http://huisdieren.infoblog.be