W ORLD E XPLORER     

Siteoverzicht
Email
Homepage
     

Rubriek : De mens - algemeen

De Verlichting en de welvaart

In de periode van ongeveer 1450 tot omstreeks 1750 probeerden de landen van Europa de economie van hun land te gebruiken om hun macht te vergroten. Dit streven wordt het mercantilisme genoemd, een woord dat is afgeleid van het Latijnse mercantilis : de koophandel betreffende. Het mercantilisme bevorderde vooral de handel, want daarmee kwamen goud en zilver het land binnen. En met goud en zilver konden de bestuurders of de vorsten ambtenaren en soldaten betalen om het bestuur te regelen en een leger in stand te houden. Ze konden er vestingen van laten bouwen om het grondgebied te verdedigen, en schepen ten behoeve van ontdekkingsreizen.
In de jaren na 1700q ging men onder invloed van het verstandelijk denken de handel niet langer zien als de enige bron van welvaart. De regel 'meer handel, dus meer welvaart' ging men kritisch bekijken. Fran�ois Quesnay (1694-1774), de lijfarts van de Franse koning Lodewijk de Vijftiende, stelde dat door de handel de handelswaar alleen maar werd verplaatst. En de industrie zette alleen maar grondstoffen om in goederen en had dus eigenlijk geen eigen scheppend vermogen. De enige bron van welvaart was in zijn ogen de landbouw. Die zorgde ervoor dat er bruikbare goederen werkelijk werden voortgebracht. Quesnay noemde boeren dan ook de enige productieve mensen. Daarom moest de landbouw niet worden onderworpen aan regels en voorschriften, want dan zou de productie het grootst zijn. De zo belangrijke natuurwetten zouden dan hun loop kunnen hebben. De natuur moest in de landbouw onbelemmerd haar gang kunnen gaan. De aanhangers van Quesnay werden daarom aangeduid als degenen die de natuur laten heersen, ofwel fysiocraten.
E�n van die fysiocraten, de Fransman Turgot, heeft als minister van Financi�n van 1774 tot 1776 de kans gehad deze opvatting aan de praktijk te toetsen, maar hij moest als gevolg van een ongelukkige samenloop van omstandigheden aftreden. De Schotse geleerde Adam Smith (1723-1790) hield zich bezig met de gedragingen van de mens in de samenleving. Tijdens een reis door Frankrijk en Zwitserland maakte hij een studie van de economische situatie in die landen.
In Parijs was hij in de gelegenheid met de fysiocraten van gedachten te wisselen. In 1776 verscheen zijn belangrijkste boek, De Rijkdom van de Volkeren. Met dit werk werd Smith de grondlegger van de economische wetenschap en tevens de voorvechter van de vrije, niet aan beperkingen of voorschriften gebonden economie. Hij verwierp het mercantilisme en de eindeloze hoeveelheid regels en voorschriften daarvan. In plaats daarvan pleitte hij voor vrijheid van economisch handelen. Ieder mens wist immer zelf het beste wat in zijn voordeel was. De wetten zoals die in de natuur golden, zouden ook voor het economisch leven wel opgaan. De opvattingen van Smith kwamen voor de kooplieden als een geschenk uit de hemel. In zijn boek vonden ze gedrukt wat ze zelf altijd zo graag hadden gewild : vrijheid om te handelen waar en wanneer ze maar wilden. Het boek van Adam Smith was binnen zes maanden volledig uitverkocht. Het werd in vele talen vertaald. Smith was ervan uitgegaan dat er in de samenleving vast wel krachten aanwezig zouden zijn die een te vergaand eigenbelang en grenzeloos winstbejag zouden indammen. Dat is niet direct gebeurd. Een zeer sterke bevolkingsgroei en de industri�le revolutie veroorzaakten zulke diep ingrijpende veranderingen in de samenleving, dat de overheden moesten ingrijpen.
Het werk van Adam Smith is nog altijd uitgangspunt voor problemen die zich op het gebied van de economie in de samenleving voordoen. Hoe ver moet de vrijheid gaan en wanneer moet de overheid ingrijpen ? Of moet de overheid het hele economische leven regelen en ordenen en overgaan tot een geleide economie ? Het zijn vragen waarover altijd geredetwist zal worden.
(foto : portret van de apotheker en landbouwkundige Parmentier (1737-1813), die de aardappel in Frankrijk introduceerde en tot volksvoeding maakte)
 


Klik hier om deze pagina als je startpagina in te stellen !

Google
 
Web www.worldexplorer.be
www.infoblog.be
© 2006 - WorldExplorer